فردی هوشیار از حضرت عیسی علیه السلام پرسید: در سراسر هستی از همه مشکلتر چیست؟ حضرت عیسی علیه السلام فرمود از همه مشکلتر خشم خداوند است خشم خدا چنان مشکل است که دوزخ از آن به لرزه در می آید. سوال کننده پرسید چه چیزی انسان را از این خشم در امان می دارد ؟ گفت ترک خشم خود گفتن، در زمان خشم.
خشم خدا چگونه است؟
هشام بن حکم گوید: مردى از امام صادق علیه السلام پرسید: آیا خداوند هم داراى خشنودى و خشم است؟ فرمود: آرى، ولى نه آن گونه که آفریدگان خشمگین و یا خوشحال مى گردند چون شادمانى و بر آشفتگى یک حالتى است درونى که بر اعمال و رفتار شخص اثر مى گذارد.
بشر آفرید هاى تو خالى و تشکیل شده از عناصرى است که یک دیگر را نفى مى کنند، یا از ذات و صفت ترکیب گردیده، پیش آمد ها و حوادث روى او اثر مى گذارند، وقتى خوشنودى و خشم که از کیفیتهاى نفسانى است به او راه پیدا مى کنند او را از حالتى به حالت دیگر مى برند.
ولى در پروردگار هیچ چیز اثر نمى گذارد چون یکتا و یگانه واقعى است که در وجود منقسم نم شود و مادّه و صورت ندارد (و ماهیّت او عین وجود اوست) بنا بر این خوشنودى خدا عبارت است از اراده ثواب، و خشمش همان اراده مجازات مى باشد بدون اینکه حالتى به او دست دهد که او را به هیجان آورد تا از حالى به حال دیگر برگردد، زیرا که این تغییر از ویژگیهاى آفریدگان است که ناتوان و نیازمندند و او (خداوند) نیرومند مقتدرى است که هیچ گونه احتیاجى به آنچه آفریده است ندارد، و تمامى مخلوقاتش محتاج اویند، محققا آفرینش و اختراع اشیاء به دلیل داشتن نیازى نبوده که به وسیله آنها برطرف گردد، و علّتى نیز نداشته است.(معانی الأخبار/ترجمه محمدى ج1/43)
امام علی علیه السلام فرمودند: هراس از خشم خدا روش پرهیزکاران است. (سخن مولای متقیان(کلمات قصار - ترجمه غرر الحکم))
آثار خشم خدا
خشم خداوند آثاری دارد از آن جمله اصبغ بن نباته از على(علیه السلام) نقل کرده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر گاه خداوند بر مردم شهرى خشم گیرد و نخواهد عذاب بر آنها نازل کند، نرخهایشان بالا مىرود، و عمرهایشان کوتاه مى شود، و بازرگانانشان سود نمى کنند، و میوه هایشان شاداب نمى شود، و آب نهرهایشان فراوان نمى گردد، و باران از آنها بازداشته مى شود، و اشرار بر آنها چیره مى شوند.(ثواب الأعمال/ ترجمه انصارى/503)
خشم خود را فرو بر
خشم کلید هر بدی است آن را از تحت کنترل خویش آور،امام صادق (علیه السلام) فرموده است: خشم کلید هر بدى و شرى است. همان حضرت فرموده است، حواریون از عیسى (علیه السلام) پرسیدند: سرچشمه خشم از کجاست؟ فرمود: از کبر و جبروت و کوچک شمردن مردم. (روضة الواعظین/ ترجمه مهدوى دامغانى/603)
انسان با کنترل و فرو بردن خشم خود می تواند بهترین ها را نصیب خویش سازد از آن جمله، امام صادق علیه السّلام فرمود: هیچ جرعهئى بنده ننوشد که نزد خداى عز و جل محبوبتر باشد از جرعه خشمى که، هنگام گردشش در دل بنوشد، بوسیله صبر یا خویشتن دارى.(أصول الکافی / ترجمه مصطفوى/ج3/172)
ابو حمزه ثمالى روایت کرده است که از امام محمد باقر علیه السّلام شنیدم که مى فرمود: هر کسى که از دستیازى به آبروى مردم خوددارى کند، خداوند عذاب روز قیامت را از او دور مى سازد؛ و کسى که خشم خود را فرو نشاند، خداوند در روز قیامت او را خواهد بخشید. و سیف بن عمیره از قول مردى روایت کرده است که از امام صادق علیه السّلام شنید که مى فرمود: کسى که خشم خود را فرو برد، خداوند عیبهاى او را مى پوشاند. (پاداش نیکیها و کیفر گناهان/ترجمه ثواب الأعمال/345)
آری فرو بردن خشم خط امان از خشم الهی است و کسی که خشم خویش نشاند از درندگان نیز در می گذرد و امیدی به رحمت حق نخواهد داشت مگر آنکه خشم خود را فرو نشاند.
منابع:
1. داستانهای مثنوی چون حکایت میکند،دانشگر، احمد
2. پاداش نیکیها و کیفر گناهان/ترجمه ثواب الأعمال
3. أصول الکافی / ترجمه مصطفوى/ج3
4. روضة الواعظین / ترجمه مهدوى دامغانى
5. ثواب الأعمال/ ترجمه انصارى
6. معانی الاخبار/ ترجمه محمدی
تبیان
